2025 yılının ilk çeyreği, çek kullanımı ve karşılıksız çekler açısından endişe verici bir tablo ortaya koydu. Çek kullanımında gözle görülür bir düşüş yaşanırken, karşılıksız çek sayısındaki artış ekonomideki kırılganlığı gözler önüne serdi. Özellikle Nisan ayında karşılıksız çeklerin ulaştığı rekor seviye, dikkatleri üzerine çekti.
Çek Kullanımındaki Düşüşün Nedenleri
Çek kullanımındaki %17'lik düşüşün ardında yatan birçok faktör bulunuyor. Dijital ödeme sistemlerinin yaygınlaşması, kredi kartı kullanımının artması ve nakit akışının azalması bu düşüşün başlıca nedenleri arasında sayılabilir. Ayrıca, işletmelerin çek yerine daha güvenilir ve hızlı ödeme yöntemlerini tercih etmeleri de çek kullanımını olumsuz etkiliyor.
- Dijital ödeme sistemlerinin yükselişi
- Kredi kartı kullanımının artması
- Nakit akışında yaşanan sıkıntılar
- İşletmelerin güvenilir ödeme arayışları
Çek kullanımının azalması, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeleri (KOBİ) olumsuz etkileyebilir. Çünkü çek, KOBİ'ler için önemli bir finansman ve ödeme aracıdır. Çek kullanımının azalması, KOBİ'lerin nakit akışını zorlaştırabilir ve finansmana erişimlerini kısıtlayabilir.
Karşılıksız Çeklerdeki Tehlikeli Artış
Çek kullanımındaki düşüşün yanı sıra, karşılıksız çek sayısındaki %15'lik artış da büyük bir sorun teşkil ediyor. Karşılıksız çekler, ticari ilişkilerde güvensizliğe yol açarak ekonomik istikrarı tehdit ediyor. 2025 Nisan ayında karşılıksız çeklerin tutarı 694 bin 810 liraya ulaşarak rekor kırdı.
Karşılıksız çeklerin artmasının nedenleri arasında ekonomik belirsizlik, işletmelerin finansal zorlukları ve ödeme güçlüğü yer alıyor. Özellikle pandemi sonrası dönemde birçok işletme nakit sıkıntısı yaşarken, bu durum karşılıksız çek sayısının artmasına zemin hazırladı.
Karşılıksız çek sorunu, sadece işletmeleri değil, aynı zamanda tüketicileri de olumsuz etkiliyor. Çekle ödeme yapan tüketiciler, karşılıksız çeklerle karşılaştıklarında mağduriyet yaşayabiliyorlar. Bu durum, tüketicilerin güvenini sarsarak ticari faaliyetleri olumsuz etkileyebilir.
Ekonomistler, karşılıksız çek sayısındaki artışın, ekonomik aktivitede yavaşlama ve finansal istikrarsızlık sinyali verdiğini belirtiyorlar. Bu durumun önüne geçmek için, işletmelerin finansal durumlarının iyileştirilmesi, ödeme sistemlerinin güçlendirilmesi ve yasal düzenlemelerin yapılması gerekiyor.
Çek kullanımındaki düşüş ve karşılıksız çeklerdeki artış, Türkiye ekonomisi için önemli bir uyarı niteliği taşıyor. Bu sorunların çözümü için, devletin, bankaların ve işletmelerin işbirliği yapması gerekiyor. Aksi takdirde, karşılıksız çek sorunu daha da büyüyerek ekonomik krize yol açabilir.
Unutulmamalıdır ki, çekler ticari hayatta güvenilir bir ödeme aracı olarak kalmalıdır. Bu güvenin yeniden tesis edilmesi için, tüm paydaşların sorumluluk alması ve gerekli önlemleri alması gerekmektedir.
