İnsanoğlu, çoğu zaman kendi gayretiyle kaderini şekillendirebileceğine inanır. Bu inanç ona umut verir, çalışması için bir motivasyon olur. Nitekim "Kader gayrete aşıktır" sözü de tam bu noktada anlam kazanır. Fakat bazen öyle anlar gelir ki, insan elinden geleni yapar, bütün imkanlarını seferber eder ama yine de sonuç hüsran olur. İşte tam burada devreye giren büyük hakikat şudur: “Son sözü her zaman Yaratan söyler.”

Kader ve İrade: İnsan Ne Kadar Özgür?

Kader, bizim çabamızı yok saymaz elbette ama onu mutlak başarıya dönüştürmeyi de vaat etmez. Çünkü kader sadece bizim çabamızla değil, bizim dışımızda gelişen iradelerle, zamanın ve mekânın şartlarıyla ve en önemlisi, Allah’ın muradıyla şekillenir. Biz kuluz ve kulluğun en sade tanımı şudur ki çabalamakla yükümlüyüz, asla sonucu yaratmakla değil!

Gayret etmek, aslında bir teslimiyet biçimidir. Allah’a “Ben üzerime düşeni yaptım” diyebilme hakkını elde etmektir. Yoksa "Ben çalıştım, mutlaka başarmalıyım" demek kaderi zorlamak değil midir? Müslüman bilir ki Allah, neyi ne zaman vereceğini en iyi bilendir. Bazen çok istediğin bir şey sana verilmez; çünkü onunla sınanacaksındır. Bazen senin için hayır gibi görünen, sonunda seni helake götürür.

Ancak bu demek değildir ki gayret boşa gider. Aksine, Allah katında hiçbir çaba zayi olmaz. Biz bazen dünya planında netice bekleriz ama Allah çabayı kullarının kalbine yazarken ahiret planını da göz önünde bulundurur. Belki de o gayret, yıllar sonra başka bir kapının anahtarı olacak; belki de senin niyetinle başka birinin duası karşılık bulacak. Kâinatta hiçbir şey sebepsiz işlemez. Her gayretin, muhakkak görünmeyen bir yankısı vardır.

Gayretin Faydaları: Sadece Başarı mı?

Gayret insanı olgunlaştırır. Sabırla yoğurur, iradeyi güçlendirir, kalbi eğitir. Başarıya ulaşmak kadar, başarısızlıkla baş edebilmek de büyük bir meziyettir. Zira başarısızlık, insanın iç dünyasında büyüttüğü kibri törpüler. “Ben yaptım” diyen dili, “Sen dilemeden verdin Allah’ım” noktasına getirir.

Hayat yalnızca hedeflere ulaşmakla anlam kazanmaz. Bazen ulaşamadığımız yerlerde başlar gerçek hikâyemiz. Bazen bir duanın kabul olmayışıyla uyanır insan. Bazen alınmayan bir sonuçla tanışır kaderin asıl yüzüyle. Ve tam da orada, insan Rabbine en yakın olduğu yeri bulur. Bu yüzden her gayret, bizi başarıya götürmek için değil, bizi biz yapmak için vardır. Bizi Allah’a yaklaştırmak, bizi iç dünyamızla yüzleştirmek, bazen de sadece acziyetimizi göstermek için.

• Gayret insanı olgunlaştırır.
• İradeyi güçlendirir.
• Kalbi eğitir.

Sonuç: Niyet ve Çaba Her Şeydir

Gayret etmeliyiz, evet. Elimizden geleni yapmalı, sonuna kadar mücadele etmeliyiz. Ama unutmamalıyız ki sonuç bizim değil, Allah’ındır. Sonuçla değil, niyetle ve çabayla değerlendiriliriz. Ve şunu hiç unutmayalım: Her şey olur. Ama her şey bizimle olmaz. Çünkü son sözü Yaratan söyler.